Nederlanders voor helmplicht en leeftijdsgrenzen e-bikers

8-6-23. Meer dan de helft van de Nederlanders wil dat elektrische fietsers verplicht worden een helm te dragen.

Ook is een meerderheid voor het invoeren van een minimumleeftijd, een maximumleeftijd of een combinatie van die twee voor e-bikers. Het vergroten van de veiligheid wordt hierbij als belangrijk argument genoemd. Dat blijkt uit de Nationale Keuzestress Monitor van MSI Consultants.  

Bij deze maandelijkse monitor* wordt telkens een ander thema onder de loep genomen. Ditmaal heeft marktonderzoeksbureau MSI Consultants onderzoek gedaan naar de elektrische fiets. Hierbij is onder 1000 Nederlanders van 18 jaar en ouder het gebruik van de e-bike versus de gewone fiets in kaart gebracht. Ook is gekeken naar het gedrag van de e-bikers en het sentiment rondom allerlei veiligheidsaspecten.

Privéritjes
Van de ondervraagden is 41 procent in het bezit van een elektrische fiets. Daarnaast overweegt 34 procent van de Nederlanders die nog geen e-bike heeft er een aan te schaffen. Belangrijkste reden om geen e-bike te overwegen zijn de kosten. Liefst driekwart van de Nederlanders vindt de elektrische fiets niet voor iedereen betaalbaar. Illustratief is dat slechts 6 procent van de mensen die nu een gewone fiets heeft en een elektrische variant overweegt, hier meer dan 2.000 euro voor wil betalen. Dat, terwijl de meeste e-bikes volgens de ANWB worden aangeboden in de prijsklasse 2500-3500 euro.

Respondenten uit het onderzoek maken vooral privéritjes met de tweewielers, zo blijkt. Ondanks alle overheidscampagnes om het woon-werkverkeer per fiets te stimuleren, wordt de e-bike vooral gebruikt om boodschappen te halen (58 procent) of voor korte dagelijkse ritten naar sportclub of familie (49 procent). Zelfs recreatie en vakantie (38 procent), toch geen dagelijks reisdoel, worden zelfs nog iets vaker genoemd dan woon-werkverkeer (37 procent). Regen en wind weerhouden ons ervan om überhaupt de fiets naar ons werk te pakken. Gevraagd naar de reden om niet elke werkdag op de (elektrische) fiets te gaan, antwoordt namelijk bijna de helft van de respondenten met: ‘Ik ga alleen met mooi weer’.

 ‘Ziekenhuis ontlasten’
Veiligheid op de weg is een heet hangijzer. Als het aan de ondervraagden ligt, mogen er meer maatregelen komen. Zo is 55 procent voorstander van een verplichte fietshelm voor e-bikes die maximaal 25 kilometer per uur mogen. Onder 50+’ers ligt dat percentage nog een stuk hoger. Velen denken hiermee hoofdletsel bij ongelukken met hogere snelheid te kunnen voorkomen. “Elektrische fietsen gaan harder dan je denkt en de impact is groter bij een ongeluk dan bij een gewone fiets”, aldus een ondervraagde. 42 procent vergist zich regelmatig in de snelheid van een elektrische fiets. Opgevoerde elektrische fietsen zijn, als het daar om gaat, kennelijk een bron van ergernis. Een ruime meerderheid (65 procent, en onder vrouwen zelfs 73 procent) wil namelijk dat de politie daar strenger op handhaaft. 

Een eventuele helmplicht blijkt trouwens geen effect te hebben op de populariteit of gebruik van de e-bike, behalve onder jongeren. Naar verhouding geven zij in veel mindere mate aan te blijven fietsen als ze een helm op moeten (18 procent versus gemiddeld 38 procent). En jongeren die nog geen e-bike hebben, raken vergeleken met andere leeftijdsgroepen veel vaker de interesse kwijt. 30 Procent zegt de aanschaf bij een helmplicht niet langer te overwegen, terwijl dit gemiddeld ‘maar’ 18 procent is.

Reactievermogen
Behalve de helmplicht is ook een meerderheid, namelijk 54 procent, voor invoering van een minimum- en/of een maximumleeftijd voor e-bikers. Opvallend is dat niet alleen bezitters van een gewone fiets hiervoor pleiten, maar ook mensen die al een e-bike hebben. De meeste voorstanders zien 16 jaar als absolute ondergrens en 75 jaar als bovengrens. De jeugd wordt veelal roekeloos en overmoedig genoemd, bij ouderen speelt het reactievermogen een rol. ‘Kinderen gaan te hard en ouderen zijn fragiel’, is een van de reacties. ‘Jongeren en ouderen hebben meer moeite om omstandigheden te kunnen inschatten’, zegt een ander.

Oudere gebruikers van 60 jaar en ouder zien dat anders: zij zitten veel minder te wachten op een maximumleeftijd. Ze spreken van discriminatie en betutteling. “Veilig fietsen is niet per se aan leeftijd gebonden, maar aan persoonlijke alertheid, fitheid en oplettendheid”, zegt iemand. Een ander voegt eraan toe dat de e-bike hen ook uit het isolement haalt. “Juist zo’n fiets kan een leuk uitje zijn voor ouderen.”

SWOV
Afgelopen jaar nam het aantal verkeersdoden op de fiets met 40 procent toe. Met name fietsers van 75 jaar en ouder waren vaker dodelijk slachtoffer; dat aantal steeg van 94 in 2021 naar 150 in 2022. Verschillende verkeersveiligheidsorganisaties wijzen op het belang van een helm om hersenletsel te voorkomen. Volgens de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) hebben fietsers (zowel op een conventionele fiets als e-bike) met helm bij een botsing 70 procent minder kans op dodelijk hoofd- en hersenletsel dan fietsers zonder helm.

In een recent rapport wijst de SWOV op Denemarken, waar geen helmplicht geldt maar waarbij het dragen van een helm toch de norm is geworden. Nederland kan daar een voorbeeld aan nemen, stelt de organisatie, door het vrijwillig gebruik actief te stimuleren. Daartoe doet SWOV een aantal aanbevelingen, zoals het beschikbaar stellen van ‘goede en leuke fietshelmen die op een groot aantal gemakkelijk toegankelijke locaties te verkrijgen zijn’. Verder zouden in informatiecampagnes mythes ontkracht moeten worden, bijvoorbeeld dat deze alleen zou helpen bij hoge snelheden, of dat de helm alleen nuttig is in de stad. In brede zin kunnen volgens SWOV meer rolmodellen worden ingezet, bijvoorbeeld door in Nederlandse films en televisieseries fietsers altijd met een helm op te laten rijden.

*De Nationale Keuzestress Monitor van marktonderzoeksbureau MSI Consultants is een maandelijks terugkerend, onafhankelijk onderzoek onder 1000 Nederlanders van 18 jaar en ouder naar onze keuzes in financieel onzekere tijden. In de vier eerdere edities lag de focus op A- merk- en huismerkboodschappen, het doneren aan goede doelen, de invulling van de zomervakantie en onze levensstijl en gezondheid.

Over MSI Consultants
MSI Consultants is een marktonderzoeksbureau dat consumentengedrag in kaart brengt. Vanuit de missie ‘het stellen van de juiste vraag’ doet het onderzoek naar producten, trends en imago. Aan het roer van het bedrijf, dat gevestigd is op Schiphol, staan Joëlle Hendriks en André de Heer.